Τις τελευταίες δεκαετίες, ο τουρισμός γνώρισε συνεχή ανάπτυξη και αυξημένη διαφοροποίηση ως ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους οικονομικούς τομείς στον κόσμο. Όντας από τους σημαντικότερους τομείς του διεθνούς εμπορίου, ο τουρισμός αντιπροσωπεύει ταυτόχρονα μια από τις κύριες πηγές εισοδήματος για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες έχοντας τη δυνατότητα να συμβάλει, άμεσα ή έμμεσα, σε όλους τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, άμεσα ή έμμεσα.

Παρά την οικονομική συμβολή του, ο κλάδος μπορεί να γίνει πηγή περιβαλλοντικής ζημίας και ρύπανσης, απειλή για την κοινωνικο-πολιτιστική δομή, σημαντικός χρήστης σπάνιων πόρων και πιθανή αιτία αρνητικών εξωτερικών επιπτώσεων στην κοινωνία. Τι πρέπει να γίνει;

Τα τελευταία χρόνια, η βιωσιμότητα έχει αναδειχθεί σε κρίσιμο στρατηγικό άξονα της τουριστικής ανάπτυξης. Από τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης, ο τουριστικός κλάδος έχει συνδεθει με τους Στόχους 8, 12 και 14 σχετικά με τη χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, τη βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή (SCP) και τη βιώσιμη χρήση των ωκεανών και των θαλάσσιων πόρων, αντίστοιχα. Παράλληλα, αποτελεί έναν από τους δέκα οικονομικούς τομείς που προσδιορίζονται στην Έκθεση Πράσινης Οικονομίας του UNEP, του οποίου το πράσινο θα μπορούσε να αυξήσει την ευημερία, να δημιουργήσει θέσεις εργασίας και να μειώσει τη φτώχεια. Η ανάγκη επανεξέτασης της στρατηγικής και της δραστηριότητας του κλάδου με δεδομένες την ανάγκη της αντιμετώπισης των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και τις διεθνείς εξελίξεις σε σχέση με τα θέματα βιωσιμότητας και τις δεσμεύσεις των χωρών μέσω της Ατζέντας 2030, αποτελούν σήμερα βασικά θέματα της ατζέντας του κλάδου προς την ανάπτυξη ενός νέου μοντέλου με όρους Βιώσιμης Ανάπτυξης.

Αλλαγές στον τουρισμό που συνδέονται με τη βιωσιμότητα: ποιες είναι;

Σήμερα το ταξίδι διαμορφώνεται με βάση την κλιματική αλλαγή ειδικά σε ό,τι αφορά στους νεότερους ταξιδιώτες. Slow tourism, η έννοια της ανακάλυψης και η σημασία του εμπειρικού σκέλους, η μηδενική συμβολή στην κλιματική αλλαγή, η μείωση των αποβλήτων, το ενδιαφέρον επίσκεψης σε αγροτικές περιοχές και η στήριξη τοπικών και μικρών επιχειρήσεων, αποτελούν επιμέρους χαρακτηριστικά του νέου τρόπου αντίληψης της έννοιας του κλάδου. Επιπλέον, οι τουρίστες απαιτούν ολοένα και περισσότερο το πρασίνισμα του τουρισμού. Ως εκ τούτου, η τουριστική ανάπτυξη θα πρέπει να έχει μια βιώσιμη προσέγγιση, ώστε να μπορεί να προωθήσει την ανάπτυξη μακροπρόθεσμα, διατηρώντας παράλληλα μια ισορροπημένη χρήση των πόρων. Αυτό θα πρέπει πλέον να μπορεί να υποστηριχθεί σε τοπικό, εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο.

Οι νέες απαιτήσεις και προσδοκίες των καταναλωτών, που επηρεάζουν και αυτές τον τουρισμό και τη φιλοξενία προωθούν σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο τα θέματα της Βιωσιμότητας (Sustainability) και της Υπεύθυνης Επιχειρηματικότητας (Responsible Business), καθώς και συνθήκες που διαμορφώνουν ένα νέο επιχειρηματικό περιβάλλον για τις επιχειρήσεις.

Σε αυτό το νέο περιβάλλον οι επιχειρήσεις του ευρύτερου τομέα του τουρισμού και των ειδικότερων κλάδων του (αεροπορικές και θαλάσσιες μεταφορές, ξενοδοχεία, αεροδρόμια, τουριστικά γραφεία, κλπ.) καλούνται να προσαρμοστούν επανεξετάζοντας το μέχρι σήμερα μοντέλο του business-as-usual και λαμβάνοντας υπόψη τις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται στη βάση της Βιώσιμης Ανάπτυξης αλλά και από τα διδάγματα της κρίσης του COVID-19.

Το κοινό μέλλον τουρισμού και βιωσιμότητας

Η βιωσιμότητα και ο τουρισμός συνδέονται μεταξύ τους μέσα από τις συνολικές παρεμβάσεις που αφορούν το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης αφορά όχι μόνο το περιβάλλον αλλά και τον άνθρωπο, τις κοινωνίες, τον αστικό πληθυσμό, τις τοπικές κοινωνίες και κάθε κλάδο της οικονομίας, τόνισε χαρακτηριστικά. Όταν μιλούμε για βιώσιμο τουρισμό, μιλούμε και για θέματα υποδομών και ειδικότερα στον ενεργειακό τομέα. Για έργα υποδομών που θα πρέπει να υλοποιούνται με τρόπο που να διατηρείται η αρχιτεκτονική και το φυσικό τοπίο. Μιλάμε για προγράμματα κυκλικής οικονομίας, αποκατάστασης καλλιεργήσιμων εκτάσεων, δημιουργία πάρκων. Ο βιώσιμος τουρισμός περιλαμβάνει δραστηριότητες κάθε μορφής που τον περιβάλλουν χωροταξικά και οικονομικά. Η έννοια της βιωσιμότητας δεν αφορά μόνο το πράσινο ή τη διαχείριση ενέργειας, αλλά συνδέεται άρρηκτα και με τον πυλώνα της κοινωνικής συνοχής. Για το λόγο αυτό θα πρέπει υπάρχει ανάγκη στήριξης όλων των πυλώνων της οικονομίας της χώρας: ξενοδοχεία, τουριστικά γραφεία, μικρές εμπορικές επιχειρήσεις, παραγωγοί, κλπ. Ιδιαίτερη έμφαση, επίσης, θα πρέπει να δοθεί σε θέματα βελτίωσης του πρωτογενούς τομέα, κατανάλωσης βιώσιμων αγαθών στις τοπικές επιχειρήσεις, και εκπαίδευσης προσωπικού σε θέματα βιωσιμότητας.

Η προσέγγιση του βιώσιμου τουρισμού δεν είναι απλή υπόθεση. Απαιτεί συνολική προσέγγιση και ανάδειξη των καλών παραδειγμάτων. Απαιτεί ολιστική προσέγγιση. Για παράδειγμα, ο βιώσιμος τουρισμός συνδέεται με τις μεταφορές οι οποίες αφορούν το 85% της ενέργειας του κλάδου, την ανάπτυξη νέων καυσίμων, την ανανέωση στο σύνολο των στόλων των μεταφορών, τη διαχείριση κινδύνων σε σχέση με τη λειτουργία των εταιρειών του κλάδου αλλά και τα θέματα υποδομών και νομοθεσίας και των ρυθμίσεων και κανονισμών του κλάδου είναι θέματα που πρέπει να μας απασχολήσουν.

Παράλληλα, θα πρέπει να μας απασχολήσουν θέματα ανάπτυξης σχέσεων με τους συμμέτοχους, να δώσουμε έμφαση στον ανθρώπινο παράγοντα που αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη βιωσιμότητας στον κλάδο φιλοξενίας, με έμφαση στον στόχο 17, και τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και της εκπαίδευσης τόσο των εργαζομένων όσο και των μαθητών και της κοινωνίας ευρύτερα.

Τέλος, ο επαγγελματικός και συνεδριακός τουρισμός μπορεί να συμβάλλει στην ευαισθητοποίηση ενός ευρύτερου κοινού στα θέματα και τις προτεραιότητές της βιωσιμότητας, ιδιαίτερα σήμερα που δίνεται προτεραιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο σε προορισμούς που απαντούν στην ανάγκη για βιώσιμους προορισμούς.

Ο κλάδος του τουρισμού αποτελεί την αιχμή του δόρατος της ελληνικής οικονομίας και μπορεί να αποτελέσει την καλή εθνικη πρακτική προσέγγισης της βιωσιμότητας της χώρας μας, στο μέλλον. Όπως αντιλαμβανόμαστε όλοι, το θέμα του βιώσιμου τουρισμού αφορά στην πραγματικότητα ένα μεγάλο μέρος των ΜμΕ ειδικά στη χώρα μας. Μοιραία, οφείλουμε να το προσεγγίσουμε και μέσα απο τις δυνατότητες που προσφέρονται για τις ΜμΕ και τη μετάβασή τους σε ένα πιο βιώσιμο μοντέλο ανάπτυξης.

Ποιες είναι οι δυνατότητες που προσφέρονται ευρύτερα για τις ΜμΕ μέσα από τη βιωσιμότητα;

Οι ΜμΕ του κλάδου, βρίσκονται στο επίκεντρο της βιώσιμης μετάβασης σε μία σχέση αλληλεξάρτησης μαζί της. Κι αυτό γιατί από τη μία πλευρά, δεν είναι πλέον δυνατό να αγνοηθεί ο αντίκτυπος της βιωσιμότητας στις ΜμΕ, ιδιαίτερα όταν σκεφτεί κανείς τα θέματα πρόσβασης σε ό,τι σχετίζεται με τη βιώσιμη χρηματοδότηση που διαμορφώνει σε σημαντική προτεραιότητα το θέμα της μετάβασης. Η βιώσιμη μετάβαση χρειάζεται τη συμμετοχή των ΜμΕ, ενώ η επίτευξη μακροπρόθεσμης ανθεκτικότητας από την πλευρά τους δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς την ενσωμάτωση των θεμάτων βιωσιμότητας στις επιχειρηματικές τους στρατηγικές. Κατά συνέπεια, οι ΜμΕ τόσο στον κλάδο του τουρισμού όσο και σε άλλους συναφείς κλάδους όπως οι μεταφορές, η αγροδιατροφή, κλπ, έχουν ανάγκη την ενσωμάτωση της βιωσιμότητας στις πολιτικές και το επιχειρηματικό τους μοντέλο προκειμένου να διασφαλίσουν ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα.

Δυο βασικά ερωτήματα που μας απασχολούν στη φάση της μεταβασης που διανύουμε είναι αφενός το θέμα της πρόσβασης στην υπεύθυνη χρηματοδότηση αφετέρου θέματα εκπαίδευσης και απόκτησης νέων δεξιοτήτων.

Τι αλλάζει στο περιβάλλον των επιχειρήσεων με το νέο κανονιστικό πλαίσιο;

Ξεκινώντας από το θέμα του νέου κανονιστικού πλαισίου, μπορούμε να αντιληφθούμε την επόμενη μέρα όχι μόνο για τον κλάδο αλλ΄και για όλες τις επιχειρήσεις. Τα κριτήρια που εξετάζουν την βιωσιμότητα για κάθε κλάδο, οικονομική δραστηριότητα και νομικό πρόσωπο είναι ήδη αντικείμενο επεξεργασίας της ΕΕ, η οποία έχει εισηγηθεί στο Κοινοβούλιο το νέο κανονιστικό πλαίσιο για την βιώσιμη χρηματοδότηση και την υποχρεωτική δημοσιοποίηση των πληροφοριών που αφορούν την βιωσιμότητα των επιχειρήσεων σε ετήσια βάση μαζί και σε συνάρτηση με τα οικονομικά τους αποτελέσματα.

Σύμφωνα με το νέο πλαίσιο οι επιχειρήσεις ουσιαστικά καλούνται να αποδείξουν ότι μπορούν να δημιουργούν αξία με τη λιγότερη δυνατή αρνητική επίδραση στο περιβάλλον που παρέχει τους αναγκαίους φυσικούς πόρους και τις πρώτες ύλες για την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και στον άνθρωπο για τον οποίο ο κάθε κλάδος και η κάθε δραστηριότητα καλείται να υποστηρίξει σε ένα σύνολο κοινωνικών θεμάτων, όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι εργασιακές συνθήκες, η διαφορετικότητα, η ποικιλομορφία, η συμπερίληψη κ.α.

Η νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία για την χρηματοδότηση των επενδύσεων με έμφαση στην βιωσιμότητα και την υπεύθυνη διαχείριση των μελλοντικών κινδύνων που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή, αλλά και από την συνεχή αύξηση των ανισοτήτων εντάσσει ήδη συγκεκριμένες επιχειρηματικές δραστηριότητες μέσω του συστήματος της Ταξινομίας για την κλιματική κρίση και στις προτεραιότητές της για την προσαρμογή στα νέα δεδομένα της βιώσιμης χρηματοδότησης.

Στα παραπάνω, αναμένεται σε λίγους μήνες, η ανανεωμένη Ευρωπαϊκή Οδηγία για την υποχρεωτική δημοσιοποίηση εκθέσεων βιωσιμότητας για τις επιχειρήσεις που απασχολούν περισσότερα από 250 άτομα προσωπικό και για όλες τις εισηγμένες σε ρυθμισμένη αγορά δηλαδή στο Χρηματιστήριο, με στόχο να παρουσιάσουν στους επενδυτές, αλλά και στους άλλους συμ-μετόχους τους, αφενός τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει για να προσαρμοστούν (adaptation) της κλιματική αλλαγή, αφετέρου τους στόχους και τις επενδύσεις που θα υλοποιήσουν με σκοπό να μεταμορφώσουν και να εξελίξουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο (mitigation) συνολικά προς μία περισσότερο βιώσιμη στρατηγική προσέγγιση.

Εντός του 2022 αναμένεται επίσης και η οριστικοποίηση της νέας Ευρωπαϊκής Οδηγίας που αφορά την άσκηση δέουσας επιμέλειας στη διαχείριση των εφοδιαστικών αλυσίδων η οποία βρίσκεται σε διαδικασία δημόσιας διαβούλευσης μέχρι τις 23 Μαΐου 2022. Θα υποχρεώνει τις επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 500 εργαζομένους από το 2024 και όσες απασχολούν πάνω από 250 εργαζόμενους σταδιακά από το 2026, καθώς και όλες τις εισηγμένες στο Χρηματιστήριο, εκτός της δημοσιοποίησης των δικών τους αποτελεσμάτων βιωσιμότητας να συμπεριλαμβάνουν και βασικές πληροφορίες για το επίπεδο ωριμότητας της εφοδιαστικής τους αλυσίδας (με εστίαση στους critical suppliers) σε βασικά θέματα βιωσιμότητας όπως τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι εργασιακές συνθήκες και η διαχείριση της διαφορετικότητας, η περιβαλλοντική προστασία, η επιχειρηματική ηθική, κ.α.

Οι απαιτήσεις αυτές αναμένεται να ενισχυθούν περαιτέρω καθώς η συγκεκριμένη Οδηγία ενσωματώνει και πτυχές σχετικά με τη Βιώσιμη Εταιρική Διακυβέρνηση, όπου πρακτικά συνδέονται οι ευθύνες των μελών των διοικητικών συμβουλίων των εταιρειών με τη διαχείριση των κριτηρίων Περιβαλλοντικών, Κοινωνικών και Διακυβέρνησης (ESG – Environment, Social, Governance), τα οποία ήδη ενσωματώνονται στη βιώσιμη χρηματοδότηση, ενώ αποτελούν και προτεραιότητα των ευρωπαϊκών επιδοτούμενων προγραμμάτων.

Είναι όλοι οι κλάδοι στο ίδιο επίπεδο ωριμότητας σε σχέση με τη βιωσιμότητα;

Σε επίπεδο Ευρώπης το πρώτο ευρωπαϊκό κλαδικό βαρόμετρο βιωσιμότητας ανέδειξε τα διαφορετικά επίπεδα ωριμότητας από κλάδο σε κλάδο και το δρόμο που χρειάζεται να διανύσουμε προκειμένου να συνδεθούν με έργα και πρωτοβουλίες όσα (αρκετά πιο εύκολα) ενσωματώνονται στα κείμενα οραμάτων και στρατηγικών.. Ως συμπέρασμα κρατούμε πως αναγνωρίζεται η ανάγκη σύνδεσης της ΕΚΕ/ Βιωσιμότητα με τη στρατηγική.

Επίσης ως δεύτερο συμπέρασμα προκύπτει πως, διαφοροποιείται η προσέγγιση ανάλογα με τον κλάδο, ειδικά σε τομείς που είναι ήδη ενταγμένοι σε ένα αυστηρότερο κανονιστικό πλαίσιο λόγω της επίδρασης του κλάδου στο περιβάλλον (για παράδειγμα κατασκευές) ή αναπτύσσονται ως νεοφυείς επιχειρήσεις στην κυκλική οικονομία, στην παροχή υπηρεσιών για την βιωσιμότητα, κλπ. Ένας άλλος τομέας όπου οι ΜμΕ εθελοντικά μέχρι σήμερα υιοθετούσαν τις αρχές της ΕΚΕ και σχετικά κριτήρια ESG είναι αυτός των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και αυτό καθιστά τις ΜμΕ αυτών των κλάδων ήδη πιο έτοιμες να ενταχθούν στις διαδικασίες που προβλέπει η μετάβαση στην πράσινη και βιώσιμη οικονομία.

Για παράδειγμα στον κλάδο αγροδιατροφής που είναι ιδιαίτερα περίπλοκος με μεγάλη συγκέντρωση ΜμΕ οι οποίες λειτουργούν με πολύ διαφορετικούς τρόπους, παρατηρούνται μεγάλες διαφορές στον τρόπο και τον βαθμό προσέγγισης των θεμάτων βιωσιμότητας.

Τα είδη των δραστηριοτήτων και οι διαφορές τους επιδρούν στα κριτήρια βιωσιμότητας που ευαισθητοποιούνται οι ΜμΕ κάθε κλάδου: όταν οι επιχειρήσεις σχετίζονται με φυσικούς πόρους είναι πολύ πιο πιθανό να ενδιαφέρονται για το περιβάλλον, ενώ εκείνες που είναι πιο κοντά στους καταναλωτές ενδιαφέρονται περισσότερο για κοινοτικές εκδηλώσεις και μέτρα. Τα ευρήματα αυτά προκύπτουν από την έρευνα που μπορείτε να δείτε στην οθόνη σας με τεράστιες αποκλείσεις μεταξύ ιδίων κλάδων.

Είναι επομένως χρέος μας να μειώσουμε αυτό το κενό, αυτή την απόσταση μεταξύ των πρωτοπόρων και των ακόλουθων. Αυτή η απόσταση κοστίζει πολύ και ιδιαίτερα στις ΜμΕ.

Ποιο είναι το κόστος μετάβασης και τι προβλήματα καλούνται να αντιμετωπίσουν οι ΜμΕ προς τη βιώσιμη χρηματοδότηση;

Αυτό που προκύπτει στη σχέση των ΜμΕ με τη βιωσιμότητα είναι ότι οι ΜμΕ θα κληθούν από δύο πλευρές ταυτόχρονα, τους μεγάλους πελάτες τους που είναι υποχρεωμένοι να συμμορφωθούν με την Ευρωπαϊκή Ταξινομία και την Οδηγία CSR-D περί της δημοσιοποίησης των πληροφοριών που αφορούν τη βιωσιμότητα, αλλά και από τους χρηματοπιστωτικούς και ασφαλιστικούς οργανισμούς με τους οποίους συνεργάζονται να επεξεργασθούν και να παρέχουν πληροφορίες και στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι λαμβάνουν υπόψη τους τη βιωσιμότητα, την επίδρασή τους σε θέματα ουσιώδη και τις ενέργειές τους για να μειώσουν τα όποια αρνητικά αποτελέσματα προκαλούνται από την λειτουργία τους στον άνθρωπο και στο περιβάλλον και να βελτιώσουν αν είναι εφικτό τα θετικά τους αποτελέσματα για την κοινωνία και το περιβάλλον.

Αρκετές μελέτες που αφορούν την επίδραση του νέου κανονιστικού πλαισίου στην οικονομία και στις Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, υπογραμμίζουν τον κίνδυνο αφενός αποκλεισμού και άνισης μεταχείρισης των ΜμΕ σε ό,τι αφορά την δυνατότητα πρόσβασης στη χρηματοδότηση της μετάβασης, αλλά και τον κίνδυνο της άμεσης και σημαντικής επιβάρυνσης των ΜμΕ με πρόσθετο κόστος για την κάλυψη απαιτήσεων που αφορούν κυρίως τις μεγάλες επιχειρήσεις αφού σήμερα όλα τα σχετικά διεθνή πρότυπα αφορούν τις μεγάλες και πολυεθνικές επιχειρήσεις ή τις εισηγμένες εταιρίες στα Ευρωπαϊκά χρηματιστήρια.

Οι λόγοι για τους οποίους οι ΜμΕ δεν κάνουν κάτι σε σχέση με τη βιωσιμότητα εντοπίζονται κυρίως στην έλλειψη οικονομικών και ανθρώπινων πόρων ενώ παράλληλα οι κατευθυντήριες γραμμές για τις ΜμΕ είναι πολύ περίπλοκες για αυτές. Σε κάθε περίπτωση οι ΜμΕ θα πρέπει να υποστηρίζονται για να αναπτύξουν και να υλοποιήσουν αντίστοιχες στρατηγικές αλλά και συστήματα αξιολόγησης των κινδύνων και ευκαιριών με την οπτική της βιωσιμότητας από εταιρίες συμβούλων, από εταιρίες ορκωτών ελεγκτών οι οποίοι θα πρέπει να είναι εξειδικευμένοι στα θέματα βιωσιμότητας και ESG σχετικά με το πως θα αντιμετωπίσουν τόσο τις απαιτήσεις του κανονιστικού πλαισίου, όπως κι αν επηρεάζονται άμεσα ή έμμεσα, αλλά και των πελατών τους ή των φορέων χρηματοδότησής τους.

Ως CSR HELLAS έχουμε στρέψει τη στρατηγική και την προσοχή μας στις ΜμΕ και αναγνωρίζουμε πως χρειάζονται την υποστήριξή μας στην βελτίωση των υφιστάμενων δεξιοτήτων για την διαχείριση και τη διοίκηση της βιωσιμότητας τόσο μέσα από τους φορείς εκπροσώπησής τους και εδώ φυσικά θα πρέπει να συμπεριλάβουμε τα Επιμελητήρια καταρχάς, και τους κλαδικούς φορείς επίσης, όπου επίσης χρειάζεται να ενημερωθούν ώστε στη συνέχεια να παρέχουν υπηρεσίες υποστήριξης προς τα μέλη τους σε σχέση με την ένταξη των κριτηρίων βιωσιμότητας που είναι συναρτώμενα με τον κλάδο της οικονομικής δραστηριότητας αλλά επίσης και με το μέγεθος και την επίδραση της επιχείρησης στα θέματα αυτά.

Είναι σημαντικό να τονίσουμε επίσης ότι και το κανονιστικό πλαίσιο περιγράφει με σαφήνεια την αναλογική κατανομή του βάρους και της ευθύνης για την μετάβαση. Σήμερα, όλοι συμφωνούμε ότι οι δυνατότητες των ΜΜΕ είναι περιορισμένες και ο κίνδυνος «άδικης» μεταχείρισής τους είναι υψηλός. Οι ΜΜΕ μπορούν να ενσωματώσουν πράσινα και συμπεριληπτικά επιχειρηματικά μοντέλα. Ωστόσο, αντιμετωπίζουν μια σειρά από εξωτερικά και εσωτερικά εμπόδια. Πολλοί ειδικοί πιστεύουν ότι το «triqkle-down effect» ή αλλιώς το «φαινόμενο της αλυσίδας αξίας» για τις ΜμΕ πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα μαζί με την υιοθέτηση του CSRD. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι κάθε επιχειρηματική απόφαση έχει δυνητικά αρνητικές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον ή τις κοινωνικές επιπτώσεις ή αλλιώς τις αρνητικές εξωτερικές επιδράσεις. Σήμερα, η ανησυχία αφορά η πιθανότητα σε μια τέτοια ανάλυση ή προσέγγιση οι μεγάλες επιχειρήσεις να «προωθούν» τη βιωσιμότητα στις αλυσίδες εφοδιασμού υποδεικνύοντας πολιτικές με εμφανείς διακρίσεις έναντι των B2B/ εμπορικών εταιρειών ή της βιομηχανικής παραγωγής μόνο στην Ευρώπη.

Παράλληλα, σε αρκετές περιπτώσεις σύντομα, οι ΜμΕ μπορεί να χρειαστεί να αποδείξουν ότι το επιχειρηματικό τους μοντέλο είναι βιώσιμο για να έχουν πρόσβαση σε πράσινη χρηματοδότηση ή σε προγράμματα υποστήριξης που είναι αφιερωμένα σε βιώσιμες επενδύσεις. Ως CSR HELLAS τονίζουμε πως οι κύριοι τρόποι για την αποφυγή περιττών επιβαρύνσεων για τις ΜΜΕ είναι η διασφάλιση ότι οποιαδήποτε απαίτηση υποβολής εκθέσεων για ΜμΕ περιορίζεται στο απόλυτο ελάχιστο και κάθε αναφορά για ΜμΕ που δεν είναι επιλέξιμες για ταξινόμηση πρέπει να αποφευχθεί.

Οι ΜΜΕ θα πρέπει να κριθούν ισότιμα και δίκαια με το βάρος της ευθύνης που τους αναλογεί σε κάθε ένα από τα ουσιώδη θέματα όπως είναι κλιματική αλλαγή και οι εκπομπές του θερμοκηπίου, η αντιμετώπιση των ανισοτήτων και του αποκλεισμού λόγω του φύλου και άλλων πληθυσμιακών χαρακτηριστικών, κ.ο.κ. Όλα τα παραπάνω πρέπει να λαμβάνονται υπόψη σε κάθε προσέγγιση, πολιτική, πλαίσιο χρηματοδότησης σε ευρωπαϊκό ή εθνικό επίπεδο καθώς η σχέση βιωσιμότητας και ΜμΕ είναι υψηλής προτεραιότητας.

Το νέο επιχειρηματικό περιβάλλον και η ωριμότητα των κλάδων

Στο παραπάνω πλαίσιο, είναι σαφές ότι η βιωσιμότητα στη χώρα μας συνδέεται με τις ΜμΕ κι αυτό οφείλεται επίσης και στην ιδιομορφία της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα. Οι ΜμΕ θα πρέπει προς την κατεύθυνση της πρόσβασης στη βιώσιμη χρηματοδότηση να βοηθηθούν και να υποστηριχθουν τόσο από επιμελητήρια και φορείς όσο και από τις μεγα΄λες επιχειρήσεις.

Για το σκοπό αυτό, το CSR Hellas ανέπτυξε μία νέα πρωτοβουλία που ακούει στο όνομα ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΜΦΩΝΟ ΒΙΩΣΙΜΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ και καλεί όλους τους φορείς που εκπροσωπούν και υποστηρίζουν τις ΜμΕ αλλά και τις ίδιες τις επιχειρήσεις σε συνεργασία για τη βελτίωση του επιπέδου ενσωμάτωσης της βιωσιμότητας οριζόντια σε επίπεδο γεωγραφικής συγκέντρωσης και κάθετα σε επίπεδο κλάδων.

Το νέο επιχειρηματικό περιβάλλον βρίσκεται σήμερα σε μετάβαση προς υιοθέτηση περισσότερο βιώσιμων επιχειρηματικών μοντέλων, προς ενίσχυση της λογοδοσίας και της διαφάνειας.

Μέσω του Ελληνικού Συμφώνου βιώσιμης Επιχειρηματικότητας, το οποίο αποτελεί εφαρμογή στην Ελλάδα του αντίστοιχου Pact for Sustainable Industry το οποίο υλοποιείται από το CSR Europe και υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκουμε να συνεισφέρουμε στην επίτευξη των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης 2030, μέσω της ανάδειξης της πρωτοπορίας ενσωμάτωσης της βιωσιμότητας που πολλά από τα μέλη μας μπορούν να επιδείξουν, παράλληλα με ενίσχυση του επιπέδου ωριμότητας των εφοδιαστικών τους αλυσίδων και των φορέων εκπροσώπησής τους. Στο πλαίσιο αυτό, φιλοδοξούμε μέσα από την πρωτοβουλία αυτή μεταξύ των άλλων να ενισχύσουμε την ετοιμότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων (ΜμΕ) στην υιοθέτηση πρακτικών βιωσιμότητας στη στρατηγική και λειτουργία τους και να συμβάλλουμε στις πολιτικές πρωτοβουλίες των θεσμικών φορέων σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο για ένα περισσότερο βιώσιμο επιχειρηματικό περιβάλλον.

Μπορούμε να υποστηρίξουμε τις επιχειρήσεις μέλη των επιχειρηματικών φορέων & κλαδικών ενώσεων στην ενίσχυση του επιπέδου ωριμότητάς τους και απευθύνουμε ανοιχτό κάλεσμα σύμπραξης.

Η καλή πρακτική της συνεργασίας CSR HELLAS και ΑFEA

Σημαντικό θέμα στη μετάβαση προς τη βιωσιμότητα είναι η επένδυση στη βελτίωση των υφιστάμενων δεξιοτήτων ή την απόκτηση νέων δεξιοτήτων για τη διαχείριση και την διοίκηση της βιωσιμότητας τόσο μέσα στις επιχειρήσεις αλλά και στους φορείς που παρέχουν υπηρεσίες στις ΜμΕ. Και βέβαια οι συμπράξεις και οι συνέργειες.

Εδω θα ήθελα να αναφερθώ και στη σύμπραξη CSR HELLAS και ΑFEA που βραβεύτηκε με την παγκόσμια διάκριση του βραβείου συνεργασίας σε θέματα βιωσιμότητας από τη Διεθνή Ένωση Επαγγελματιών Διοργανωτών Συνεδρίων IAPCO, για τη συμβολή των δύο οργανισμών στην προσπάθεια προώθησης της έννοιας της βιωσιμότητας και των αρχών της στον τουρισμό και σε όλες τις συναφείς με αυτό τον κλάδο οικονομικές δραστηριότητες (διοργάνωση εκδηλώσεων, συνεδρίων κλπ.). Η συνεργασία μεταξύ CSR HELLAS & AFEA η οποία ξεκινά από το 2017 όταν η AFEA ενσωμάτωσε την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) στη στρατηγική του οργανισμού ενώ στη συνέχεια προσυπέγραψε το Παγκόσμιο Σύμφωνο των Ηνωμένων Εθνών, τη διεθνή πρωτοβουλία των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο προβλέπει έμπρακτες δεσμεύσεις για τις εταιρείες που συμμετέχουν σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, της εργασίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και καταπολέμησης της διαφθοράς. Στη συνέχεια η εταιρεία ενσωμάτωσε τις 10 αρχές του Παγκόσμιου Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών στο στρατηγικό σχέδιο του οργανισμού και με την καθοδήγηση του CSR HELLAS, ανέπτυξε την υπηρεσία οργάνωσης «Βιώσιμες εκδηλώσεις»(“Sustainable Events”) που αφορά στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης 12,8,3, και 2.

Η συνέργεια των δύο οργανισμών προώθησε την ιδέα της βιώσιμης ανάπτυξης και κοινωνικής υπευθυνότητας των επιχειρήσεων στην περίοδο του COVID19, με σειρά διαδικτυακών σεμιναρίων του Greek Meetings Industry Webforum - κοινής πρωτοβουλίας μεταξύ HAPCO, ACVB & TCB όπου παρουσιάστηκε το «Insights to the Future on CSR» ως επιχειρηματική ευκαιρία σε εθνικό επίπεδο στους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς του κλάδου διοργάνωσης εκδηλώσεων. Πρόσφατη συνεργασία των δύο οργανισμών αποτελεί η διοργάνωση διαδικτυακού σεμιναρίου ΕΚΕ στον Τουρισμό τον Ιούλιο 2021 «Ελληνικός Τουρισμός: Προς ένα νέο μοντέλο με όρους Βιώσιμης Ανάπτυξης», στη διάρκεια της οποίας διακεκριμένοι εκπρόσωποι του τουρισμού, των τοπικών κοινωνιών, και του ξενοδοχειακού κλάδου ανέπτυξαν τις απόψεις τους σχετικά με το βιώσιμο τουρισμό με κοινωνική συνοχή και επενδύσεις στις τοπικές κοινωνίες. Η AFEA υποστήριξε τη διοργάνωση της εκδήλωσης αλλά και συμμετείχε ενεργά στο πάνελ των ομιλητών. Η συζήτηση επικεντρώθηκε στην «επόμενη μέρα» του τουρισμού και της φιλοξενίας, στο πλαίσιο των εξελίξεων που λαμβάνουν χώρα σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο και σχετίζονται με θέματα Βιώσιμης Ανάπτυξης και Υπεύθυνων Επιχειρήσεων και με τον αντίκτυπο της πανδημίας στη δημιουργία μιας νέας μορφής επιχείρησης.

Το CSR HELLAS και η AFEA συνεχίζουν την συνεργασία αυτή με στόχο την περαιτέρω ευαισθητοποίηση των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισμού σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη και τους Στόχους 2030 αλλά και την ανάπτυξη κατάλληλων δεξιοτήτων για την προσαρμογή των εταιριών του κλάδου στις προϋποθέσεις που συνεπάγεται η ανάπτυξη με όρους βιωσιμότητας και κοινωνικής ευθύνης.

Μπορούμε να δημιουργήσουμε συμπράξεις και συνέργειες με επιχειρήσεις και φορείς με κοινό στόχο τη βιωσιμότητα και τη μετάβαση.

Ο δρόμος για βιώσιμες ΜμΕ μπορεί να είναι πολύ πιο εύκολος κ μέσα από συνέργειες ισχυρές.